Hindeloopen, een kwart eeuw later
4 januari 2022

Snerpend joeg ijskoude wind over Hindeloopen toen ik 4 januari 1997 op het beroemde bruggetje stond en Piet Kleine en René Ruitenberg er als stijlvolle eerste rijders van een omvangrijke kopgroep onderdoor schoten. Geschreeuw in het half verduisterde stempelhok hielp niet. Hindeloopen had nog helemaal niet op de rijders gerekend die gejaagd door de wind veel eerder arriveerden dan verwacht. Assistent-rayonhoofd Gauke Bootsma probeerde zijn chef te overtuigen geen melding te maken van de misser van Kleine en Ruitenberg, maar de rayonbaas van het stadje greep resoluut de telefoon en meldde aan het hoofdkwartier in Leeuwarden: ‘Kleine en Ruitenberg hebben niet gestempeld!’ De beslissing was net zo resoluut als het telefoontje: ‘Eruit met die mannen!’
Maar die diskwalificatie hoorden Piet en René pas nadat ze waren gefinisht en meer dan 130 kilometer hun invloed hadden gehad op het wedstrijdverloop, waar ze eigenlijk geen deel meer vanuit maakten.

Dinsdag 4 januari was het allemaal alweer een kwart eeuw geleden. Studio Sport en talloze kranten keken uitgebreid terug op de gebeurtenissen van toen. Ik was weer in Hindeloopen, liep naar het bruggetje, staarde even naar het kabbelende water, deed mijn kraag omhoog en schoof huiverend onder een kille, vochtige lucht het Eerste Friese Schaatsmuseum binnen. Op weg naar een bijzondere dag, zoals er al zovele op deze plek werden gehouden.
De geplande reünie met de wedstrijdrijders van toen was geschrapt, maar een select gezelschap klûnde om het uur het museum binnen om voor Omrop Fryslân herinneringen op te halen: Klasina Seinstra en Baukje Bron, de nummers één en drie van de vrouwenwedstrijd, Henk Kroes, in ’97 de baas van het Elfstedenspul, kunstenaar Ids Willemsma, die de tocht op ‘houtjes’ uitreed, Yep Kramer, schaatsfenomeen uit de jaren ’80 en 8ste in de tocht van ’97, Jan Bakker, oud-marathonrijder en bestuurslid van de Elfstedenvereniging, Pieter Visser, rayonbaas in Stavoren, Ineke en Jan Kooiman, ook al ijsfenomenen en tegenwoordig penningmeester en voorzitter van de stichting Vrienden van het Schaatsmuseum.

En uiteraard was de assistent-rayonbaas van toen er ook. Tenslotte is Gauke Bootsma de grondlegger van het mooie museum. We tuurden nog even naar de stempelkaart van Kleine die nu als relikwie in de vitrines ligt. De diskwalificatie van Piet zit hem nog steeds niet lekker. ‘De rijders konden moeilijk zien dat er een stempelpost was,’ herinnerde hij zich. ‘We waren er nog niet klaar voor de rijders al te ontvangen. Een onderzoek is er nooit geweest. Piet en René vlogen er uit. En dat was het dan. Mijns inziens nog steeds onterecht.’

Maar goed, er waren deze dag ook nog vrolijke zaken. Jan Kooiman verscheen in een fraaie groene Elfstedentrui met een verhaal. De trui zagen we ’s avonds om de schouders van Herman van der Zandt toen hij de laatste Elfsteden-uitzendingen van Studio Sport presenteerde.
‘Die uitzendingen waren al eerder opgenomen,’ wist Kooiman die de geschiedenis van de trui, voorzien van route en kruisje op rug en borst, uit de doeken deed. ‘Begin december deed Studio Sport een oproep voor gepaste kleding van Herman. Op 12 december moest die binnen zijn. Er werden heel wat Elfstedentruien, t-shirts en dergelijk geleverd, maar de keuze viel op deze trui. Rina van der Veen en Ineke van Sliedrecht van de Vierpolder Breigroep hebben hem gemaakt. Vierpolder ligt bij Hellevoetsluis op de Zuidhollandse eilanden. Ineke maakte de mouwen, Rina de rest. Alle ingeleverde truien en kleding zouden naar de Daklozenopvang in Leeuwarden worden gestuurd als men het niet terug wilde hebben, maar Rina wilde haar trui wel terug. Wij hadden contact met haar en zij vroeg of wij er nog een goede bestemming voor hadden. ’Het Schaatsmuseum,’ antwoordden wij natuurlijk. Dat vond zij prima en dus stuurde zij de trui naar ons.’

En zo verraste Jan op deze reünie-dag Pieter en Grietje Bootsma, de huidige directie van het museum, met een nieuwe aanwinst. Die was net zo bijzonder als de kinderwagen in de kleuren van de Friese vlag en voorzien van de iconische datum 4-1-1997 die in het museum stond. Hij was geschonken door Margreet en Rudy Langen uit Assen. Rudy zagen we ’s avonds nog een keer tranen met tuiten huilen toen hij in Dokkum om één minuut over elf ’s avonds als eerste rijder van het ijs werd gehaald omdat de post om 23.00 uur werd gesloten. ‘Regels zijn regels,’ zei de draconisch stempelhokbaas in ’97. Hij had er niks mee te maken dat Rudy vanuit Stavoren 110 kilometer tegen de storm en de duisternis had gevochten op weg naar een Elfstedenkruisje. De tocht was voor hem over en uit.

Margreet was zwanger en zou op 5 februari 1997 hun dochter Gioia ter wereld brengen. Toen bleek dat er in Dokkum ook nog mensen met een hart bestonden. Ze zamelden geld in en de plaatselijke babywinkel ging aan de slag en maakte de bijzondere kinderwagen. Bovendien ontving Rudy een t-shirt logo van Dokkum en het tijdstip van zijn Elfstedenondergang: 23 uur 01 en een koperen gedenkbord met die datum, zijn naam en die van zijn vrouw en de geboortedatum van zijn dochtertje. Koperslagerij A. Bakker uit Heiligerlee was de producent van dit merkwaardige Elfstedenrelikwie. Bovendien werd hem een Elfstedenkruisje geschonken.

Henk Kroes keek in de vitrines nog even naar de houten noren die hij had gedoneerd en waarop hij in ’63 aan de tocht had deelgenomen. Op het woeste ijs van het Slotermeer en de Morra kreeg hij een beetje vreemd gevoel onder zijn voeten en toen de Delftse student – die hij dat jaar was – in Stavoren zijn schaatsen even afbond om te controleren wat er aan de hand was bleek dat één van de voetstapels over de volledige lengte was gebroken. Op een paar reserve-schaatsen zette hij de tocht door, maar in Franeker mocht hij niet verder.

Beeldhouwer Ids Willemsma uit Oosterwierum had een jaren zestig boodschappentas meegenomen. Zijn kolossale beelden staan overal in Friesland. Hij toverde  een eigenhandig geproduceerde houten klapnoor uit te voorschijn. ‘Rijdt erg lekker,’ zei hij. Vroeger hielp hij zijn vader die schaatsfabrikant in Bolsward was. Dus Ids maakt nog steeds zijn eigen schaatsen. Ook die waarop hij in 1997 de tocht reed. Hij was toen al 48 jaar en was de eerste rijder die op houten schaatsen in Leeuwarden arriveerde, maar het emotionele hoogtepunt van zijn tocht lag in Dokkum. ‘De kades puilden uit van de mensen,’ zei hij. ‘Toen ik er aan kwam werd ik herkend door de omroeper. ‘Daar is Ids Willemsma. Hij rijdt op houten redens!’ De mensen begonnen mijn naam te roepen en te zingen. Ongehoord. Toen had ik emotioneel wel even moeilijk. Snel hier vandaan, dacht ik. Ik ben dus eigenlijk Dokkum uitgevlucht.’

Yep Kramer arriveerde kort achter de koplopers in Dokkum en schaatste naar een knappe achtste plaats. Bewegen is nog steeds zijn hobby, maar drie jaar geleden liep dat bijna verkeerd af toen hij op zijn racefiets een rotonde in Tijnje tegen de zijkant van een autobus botste. ‘Ik werd pas weer wakker in de academisch ziekenhuis in Groningen,’ vertelde de voormalige schaatskampioen. ‘Met drie scheurtjes in mijn nekwervels. Ik heb vier maanden met een brace gelopen, maar alles is weer oké. Nou ja alles, helemaal goed bewegen kan ik mijn nek nog niet, maar in de schaatshouding en op de racefiets heb ik er geen last meer van.’

Dus stapt de 64-jarige vader van Sven een paar keer per week onbekommerd op zijn racefiets om tochten van 100 kilometer te maken.

Ron Couwenhoven

Reünie kortebaanvrouwen
4 april 2014

Voor zover hun gezondheid dat toelaat, kijken ze er allemaal lang van tevoren naar uit: de tweejaarlijkse reünie van de vrouwen die in de jaren veertig, vijftig en zestig van de vorige eeuw uitblonken op de kortemaand. De organiserende commissie bestaande uit Gauke Bootsma en de oud-hardrijdsters Antje Nauta Sijtema en Grietje Lukkes-Oosterhof zette dit jaar geen spreker op het programma. De formule beviel prima. Tijdens de koffie, de lunch en ook bij de rondgang in het museum haalden de dames en hun partners of familieleden allerlei herinneringen op. Bovendien was er zo voldoende tijd om te informeren naar elkaars wel en wee in deze fase van hun leven. Tussen de bedrijven door verrasten enkele vrienden het echtpaar Bootsma met de aanbieding van een groot bloemstuk ter gelegenheid van hun 50ste trouwdag.

Elfstedentocht van 1954 en de schaatsvrienden van Jeen
3 februari 2014
Jeen v.d berg tijdens de reünie in gesprek met Henk van der Grift.

Op 3 februari 1954 werd de tocht verreden die Jeen v/d Berg een gouden medaille opleverde. Het aantal nog in levende wedstrijd- en toerrijders is 60 jaar na dato beperkt tot een kleine groep, hadden we besloten om de schaatsvrienden van Jeen van het Kortebaan schaatsen ook uit te nodigen. Hierdoor was er een aangenaam gezelschap aanwezig op deze dag war Jeen v/d Berg centraal stond. Zijn hele familie was aanwezig en konden genieten van een stralende Jeen.
Elfstedentocht 1963
18 januari 2012

Omdat er zoveel belangstelling was voor deze reünie, hadden we een tent aangebouwd

Omdat het 50 jaar na dato is, willen we deze dag extra vieren door zowel wedstrijdrijders als tochtrijders uit te nodigen. Er hebben zich een kleine 70 schaatsers aangemeld en de dag wordt een dag om nooit te vergeten. Er wordt veel nagepraat over de tocht der tochten en er worden diverse interviews met de helden van ’63 afgenomen.
Elfstedentocht 1986
26 februari 2011


Precies 25 jaar later komen de eerste 30 wedstrijdrijders en de eerste 3 dames, bestuursleden van toen en nu bijeen in het Schaatsmuseum. Terugblikken en een reportageverslag van Eelke Lok zorgen ervoor dat deze reünie als een met een gouden randje te boek staat. De winnaar van 1985 en 1986 Evert van Benthem is dit jaar wel overgekomen vanuit Canada waardoor deze dag een extra feestelijk tintje had.
Elfstedentocht 1985
21 februari 2010

Heel Nederland was met de tocht der tochten bezig. Kwam ie wel of toch niet. Het verlossende woord was toen daar: “It sil Heve!”
Om deze dag niet zomaar voorbij te laten gaan, hebben wij een reünie te georganiseerd. Uitgenodigd zijn de eerste 25 wedstrijdrijders en de eerste 3 dames, bestuursleden van toen en nu. Beelden van de tocht uit 1985 worden gedraaid en er is heel wat bij te praten. Jammer dat de winnaar Evert van Benthem ontbrak, het was te ver om uit Canada over te komen.
Elfstedentocht 1963
18 januari 2008
In 1963 werd er voor het eerst via de tv verslag gedaan

De eerste reünie van de Elfstedentocht van 1963 vond plaats in 1993. De volgende in 1998 en 2003. Op 18 januari 2008 werd deze reünie voor de 4e maal gehouden. Tijdens deze dag werd er een prachtig stukje indrukwekkende film vertoont uit de film 100 jaar Elfstedentocht (film die in 2009 zal uitkomen als IJskoude Passie) van Rob Busquet. Zowel de wedstrijdrijders als de tochtrijders waren aanwezig op deze dag.
Jeroen Pauw 1947
18 februari 2007


Deze dag is het Schaatsmuseum omgebouwd tot studio. De opnames van de dag van de Elfstedentocht werd opgenomen. Alle nog in leven zijnde winnaars van de Elfstedentochten waren te gast in het museum. Jeroen Pauw interviewde voor een documentaire over 100 jaar Elfsteden de genodigden. Het was voor het schaatsmuseum een hele eer dat het museum als lokatie was gekozen voor deze bijzondere documentaire. U kunt de documentaire bekijken via de volgende link. http://www.geschiedenis24.nl/speler.program.7048254.html
Elfstedentocht 1947
8 februari 2007


Gauke Bootsma had er nog aan getwijfeld om een reunie van de Elfstedetocht van 1947 te organiseren. Het aantal nog in levende wedstrijd- en toerrijders is 60 jaar na dato beperkt tot een kleine groep. Bovendien: de editie van 1947 was er een van fraude, achterklap en diskwalificatie. Een tocht waar nooit een einde aan kwam. Toch hebben we het georganiseerd en de rijders waren maar wat blij dat ze herinneringen op konden halen van die dag.
Kopgroep Elfstedentocht 1997
4 januari 2007

In samenwerking met TNT (hoofdsponsor van Henk Angenent) kwam de kopgroep bijeen in het Schaatsmuseum. De Elfstedentocht van 10 jaar geleden en de laatste verreden Elfstedentocht ligt nog vers in het geheugen van de schaatsers.
Friese heren van de korte baan
27 april 2006


Wat de vrouwen kunnen kunnen de mannen ook. Op 27 april komen ze bij elkaar in het Schaatsmuseum te Hindeloopen. Sterke verhalen worden verteld en veel herinneringen opgehaald. Een geslaagde reünie.
Elfstedentocht 1956, 50 jaar
14 februari 2006


Herinneringen aan een tocht waar geen winnaar is. Zwaaiend en juichend gleden ze hand in hand over de finishlijn. Verbijstering alom, wat nu? Zou het bestuur nu de lotingformule doorvoeren? Of diskwalificeren, en Jeen van den Berg die als zesde binnenkwam, tot winnaar verklaren? Juryvoorzitter Jan de Jong meldde dat het bestuur had beslist: de vijf hadden er geen sportieve wedstrijd van gemaakt, er werd geen winnaar aangewezen, en de prijzen bleven in de kast.
Elfstedentocht 1954
3 februari 2004
De 10e Elfstedentocht, 50 jaar geleden is het onderwerp tijdens de reünie in het Schaatsmuseum. Er werd tijdens de reünie een unieke film gedraaid van de tocht in 1954. In deze Elfstedentocht waren veel problemen: een onduidelijk loopbruggetje en een misleidend finish bordje. Genoeg onderwerpen dus voor de schaatsers om over te praten. Het was een gezellige bijeenkomst met mooie herinneringen.
Elfstedentocht 1963
18 januari 2003


Het Schaatsmuseum was dit keer te klein voor de genodigden. Dit was het eerste jaar dat er zowel wedstrijd- als tochtrijders waren uitgenodigd. We weken uit naar de Kuilart om hier een gevuld programma af te werken. De VPRO had een project gemaakt over deze tocht en er waren veel rijders (vooral de tochtrijders) geïnterviewd door Jurryt van Vooren en Marnix Koolhaas. Dit alles was gebundeld in een boek: De mannen van ’63.
Als extra werd Reinier Paping in het zonnetje gezet: hij mocht een Koninklijke onderscheiding in ontvangst nemen.
Elfstedentocht 1942
22 januari 2002
60 jaar na data ontmoeten schaatsers van de wedstrijd elkaar in het Schaatsmuseum.
14 schaatsers en 1 schaatsster haalden herinneringen op van de tocht der tochten. Het was een emotionele bijeenkomst en volgens sommigen de mooiste dag van hun leven.
Elfstedentocht 1940
29 januari 2000
Deze reünie werd 60 jaar na data (30 januari 1940) gehouden. Ophef is er nog steeds over deze tocht vanwege het pact van Dokkum. Vijf schaatsers besloten tegelijk over de finisch te komen. Piet Keijzer, Auke Adema, Dirk van der Duim, Cor Jongert en Sjouke Westra besloten dit omdat er door de slechte ijskwaliteit volgens hun geen eerlijke strijd geleverd kon worden. Piet Keijzer was als eregast aanwezig op de reünie.
75 jarige bestaan van Bond van IJsclubs Vrouwen van de Korte Baan
13 augustus 1999

Organisatie Vrouwen van de Korte Baan
Zij waren in het museum te gast ter gelegenheid van het 75 jarige bestaan van de Bond van IJsclubs. Een reünie met klinkende namen als Atje Keulen-Deelstra, Sjoukje Bouma(eerste Nederlandse kampioene kortebaan), Sietske Pasveer en vele anderen. De rijdsters op de korte baan stonden deze dag in het middelpunt van de belangstelling.
Hoogtepunt van deze reünie was de boekuitreiking van het boek YN STREKEN, geschreven door Hedman Bijlsma. Met dit boek stonden twee eeuwen Friese schaatssport op papier. Atje Keulen-Deelstra mocht het eerste exemplaar in ontvangst nemen.
De Elfstedentocht van 1963
18 januari 1998
Wedstrijdschaatsers van de tocht der tochten uit 1963 verzamelen zich in het Schaatsmuseum. Sterke verhalen over deze barre tocht werden uitgewisseld. Deze reünie is de eerste reünie die onder de vlag van de Stichting wordt georganiseerd. Jos de Koning geeft een lezing over de klapschaats.